२१ भदौ, काठमाडौं । सरकारले पाठेघरको मुखको क्यान्सर न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्यले बालबालिकालाई ह्युमन प्यामिलोमा भाइरस (एचपीभी) विरुद्धको खोप निशुल्क दिने भएको छ ।
‘ग्लोबल एलायन्स फर भ्याक्सिन एन्ड इमुनाइजेसन’ (गाभी)को सहयोगमा देशभरका १० देखि १४ वर्षसम्मका बालबालिकाई ह्युमन प्यामिलोमा भाइरसविरुद्धको खोप दिन लागिएको हो ।
स्वास्थ्य सेवा विभाग परिवार कल्याण महाशाखा अन्तर्गतको खोप शाखाका प्रमुख डा. अभियान गौतमका अनुसार पुससम्ममा खोप आइसक्ने छ । उनका अनुसार करिब देशभर १० देखि १४ वर्षसम्मका १६ लाख ८८ हजार बालिका छन् ।
‘एचपीभीविरुद्धको खोप पुससम्ममा आइसक्ने गरी गाभीसँग सम्झौता भइसकेको छ । माघदेखि विद्यालय तहमा गएर बालिका दिने योजना बनाएका छौं,’ डा. गौतमले भने, ‘खोप दुई पटक दिनुपर्ने र केही खोप खेर जाने हुँदा करिब ३४ लाख डोज आवश्यक पर्ने देखिन्छ ।’
तर यो अभियान यस वर्षको मात्र होइन । हामी यसलाई नियमित खोपको कार्यक्रममा समावेश गरी १० वर्षको बालिकालाई मात्रै दिने सरकारको योजना छ । ‘अर्को वर्षदेखि यो खोप नियमित खोप कार्यक्रममा समावेश गरिनेछ । जसले गर्दा हरेक वर्ष १० वर्ष उमेरका करिब ३ लाख २० हजार बालिकाहरुले खोप पाउँछन्,’ गौतमले भने, ‘यसवर्ष गाभी सहयोगमा प्राप्त भएको हो । तर नियमित खोप सञ्चालन गरेरपछि सरकारले नै खरिद गर्नुपर्ने हुन्छ ।’
गत वर्ष नै सरकारले एचपीभीविरुद्धको खोप अभियान सञ्चालन गरेको थियो । जसमा सातै प्रदेशका अस्पतालहरुबाट १४ वर्ष उमेरका करिब १० हजार बालिकाहरुलाई खोप दिइएको थियो ।
अब आउने खोप अभियान भने विद्यालय केन्द्रित हुनेछ । ‘हामी विद्यालयहरुमा नै खोप केन्द्र स्थापना गर्नेछौं । यसले गर्दा खोप वितरण प्रक्रिया सहज र प्रभावकारी हुनेछ,’ डा. गौतमले भने ।
यो खोप चीनको इनोभ्याक्स कम्पनीले उत्पादन गरेको सिकोलिन ब्रान्डको हो, जसले विश्व स्वास्थ्य संगठनको मान्यता प्राप्त गरेको छ । यद्यपि यो अभियान मुख्यतया गाभीको सहयोगमा सञ्चालन हुँदैछ ।
चिकित्सकहरूका अनुसार महिलामा हुने क्यान्सरमध्ये पाठेघर मुखको क्यान्सर पहिलो नम्बरमा पर्छ । ह्युमन प्यापिलोमा भाइरस (एचपीभी) विरुद्धको खोप लगाए वा समयमै परीक्षण गराए क्यान्सर हुने सम्भावना वा जटिलता एकदमै न्यून हुन्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ)को तथ्यांक अनुसार नेपालमा एक लाख महिलामध्ये १४ जनाभन्दा बढीलाई पाठेघर मुखको क्यान्सर हुन्छ । र, वार्षिक २ हजारको मृत्यु हुने गरेको छ ।
नेपालले दक्षिण पूर्वी एसियाको रणनीति अनुसार पाठेघर मुखको क्यान्सरलाई २०३० सम्म जनस्वास्थ्यको समस्याका रूपमा रहन नदिने भन्ने नीति लिएको कारण सरकारले नियमित खोप सञ्चालन गर्ने योजना बनाएको हो ।
चिकित्सकका अनुसार ९ देखि १४ वर्ष भ्याक्सिन लगाउने उपयुक्त उमेर हो । सानो उमेरमा लगाएको खोप बढी प्रभावकारी हुन्छ । किनकि यो उमेरमा बालिका यौनजन्य क्रियाकलापमा सक्रिय भएका हुँदैनन् ।
महिला र पुरुषहरू एचपीभी भाइरससँग सम्पर्कमा आउनुअघि नै खोप पाउन सके त्यसले सबभन्दा राम्रो परिणाम दिन्छ । किनभने खोपले संक्रमण हुनबाट बचाउँछ । तर, शरीरमा पहिला नै भाइरस बसिसकेको भए संक्रमणमुक्त भने बनाउन सक्दैन । सानो उमेरमा लगाएको भ्याक्सिन बढी प्रभावकारी हुने स्त्री रोग विशेषज्ञ डा. कीर्तिपाल सुवेदी बताउँछन् ।
‘सामान्यतया १४ वर्षभन्दा मुनिका बालिकामा यौन सम्पर्क भएको हुँदैन । बालिकाको शरीरमा एचपीभी भाइरसको प्रवेश भएको हुँदैन,’ सुवेदी भन्छन्, ‘भाइरसको प्रवेश गर्नुभन्दा अगाडि नै खोप लगाउन सक्दा बढी प्रभावकारी हुन्छ ।’
मेडिकल अन्कोलोजिस्ट डा. अरुण शाहीका अनुसार, नेपालमा क्यान्सरबाट हुने मृत्युमा पाठेघरको क्यान्सर प्रमुख कारण बन्दै गएको छ । ‘यो एक भयावह स्थिति हो । हामीले २५/३० वर्षका युवा महिलाहरुलाई यस रोगका कारण गुमाइरहेका छौं’, डा. शाही भन्छन् ।
डा. शाहीका अनुसार, ९५ प्रतिशत पाठेघरको मुखको क्यान्सर ह्युमन प्यापिलोमा भाइरस (एचपीभी) को कारण हुन्छ । यो भाइरस मुख्यतया यौन सम्पर्कबाट सर्छ । ‘ग्रामीण क्षेत्रका महिलाहरु यस रोगबाट बढी प्रभावित छन् । परिवार नियोजनका साधनहरुको कम प्रयोग र नियमित स्वास्थ्य जाँचको अभावले गर्दा दुर्गम क्षेत्रका महिलाहरु बढी जोखिममा छन्,’ डा. शाही भन्छन् ।
चिकित्सकका अनुसार भाइरसको संक्रमणको प्रमुख कारण कलिलो उमेरमा विवाह गर्ने, कलिलो उमेरमै बच्चा जन्माउने, धेरै बच्चा पाउने, छोटो अन्तरालमा लगातार बच्चा पाउने र धेरै जनासँग यौन सम्बन्ध बनाउने, असुरिक्षत यौन सम्पर्क गर्ने, धेरै धुमपान तथा मद्यपान गर्ने र यौनांगको सरसफाइमा ध्यान नदिनु रहेका छन् ।
एचपीभी खोप केवल पाठेघरको मुखको क्यान्सर मात्र होइन, एचपीभीबाट हुन सक्ने अन्य समस्याहरुबाट पनि बचाउँछ । एचपीभी विरुद्धको खोपले पाठेघर मुखको क्यान्सर, गुदद्वारको क्यान्सर, घाँटी र जनेन्द्रीयहरूको क्यान्सरबाट पनि बचाउँछ ।
‘तर खोप मात्र पर्याप्त छैन । नियमित स्वास्थ्य जाँच पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण छ । सुरुआती चरणमा लक्षण नदेखिनसक्छ । त्यसैले नियमित स्क्रिनिङ गराउनु जरुरी छ,’ डा. शाही भन्छन् ।
चिकित्सकका अनुसार स्क्रिनिङको माध्यमबाट पनि सम्भावित संक्रमणबारे थाहा पाउन सकिन्छ । त्यसका लागि भीआईएलाई टेष्ट, प्याप स्मेयर र एचपीबी डीएनए परीक्षण गर्न सकिन्छ ।
पाठेघरको मुखको क्यान्सर सबभन्दा बढी नेपाली महिलामा देखिने स्वास्थ्य सम्बन्धी समस्यामध्ये एक भएकाले सरकारले यो खोपबारे जनचेतना फैलाउनुका साथै सर्वसुलभ रूपमा उपलब्ध गराउनुपर्ने विज्ञ बताउँछन् ।
चिकित्सकका अनुसार पाठेघर मुखको क्यान्सर निको हुने सम्भावना धेरै हुन्छ । पाठेघरको मुखको क्यान्सर पहिलो स्टेज र दोस्रो स्टेजको ‘ए’ स्टेजसम्म छ भने अप्रेसन गर्नुपर्छ । अप्रेसन गर्दा पाठेघर निकालेर फालिन्छ । दोस्रो स्टेजको ‘बी’ देखि लिएर तेस्रो स्टेजमा पुगेपछि किमोथेरापी र रेडियोथेरापी सँगसँगै दिएर उपचार गरिन्छ । चौथो स्टेजमा भने रोग फैलिसकेको हुन्छ ।
Related posts:
उदाउँदो सूर्यलाई अर्घ दिँदै छठ पर्व सम्पन्न
छात्रबृति पाएका बिद्यार्थीहरुबाट लिईएको शुल्क कुनै पनि हालतमा फिर्ता गर्दैनौः निजी बिद्यालय
काठमाण्डौ विमानस्थलबाट ५ किलो सुनसहित ३ जना पक्राउ
अमेरिकामा राष्ट्रपति छनौटका लागि आज मतदान हुँदै
काठमाडौंमा बिहानैदेखि वर्षा, हवाइ उडान पनि प्रभावित
अहिलेसम्म मन्त्रीहरुले सम्पत्ति विवरण सार्वजनिक गर्न बेवास्ता गर्दै
यस्तो छ भाईटिकाको शुभ साईत
साफ वुमन्स च्याम्पियनसिपमा भारतलाई ट्राइब्रेकरमा हराउँदै नेपाल फाइनलमा प्रवेश
धारिलो हतियार प्रहारबाट एक जनाको हत्या
१७ जिल्लाको सीडीओ हेरफेर (सूचीसहित)
रवि लामिछानेलाई अनुसन्धानका लागि ७ दिन म्याद थप
पोखरा पुगेर घुमघामको फोटो नहाल्न रास्वपाको कार्यकर्तालाई चेतावनी
मितेरी सहकारी प्रकरणमा प्रहरीले ईन्टरपोलको सहयोग लिने
केटी साथीलाई भेट्न नदिएको भन्दै आफ्नै साथीको हत्या
रवि लामिछानेलाई अदालत उपस्थित गराउनु अघि पोखराको सुरक्षा व्यवस्था कडा
दिनदिनै नयाँ कीर्तिमान बनाउँदै सुन, शुक्रबार तोलामै २ हजार बढ्यो
समता घरेलु लघुवित्तले एफपीओ निष्कासन गर्न पाए अनुमति
कात्तिक महिनाका लागि पनि वाणिज्य बैंकहरूले निक्षेपमा दिने ब्याजदर घटाए
लेबनानमा शान्ति सेनामाथि आक्रमण, नेपालबाट निन्दा
भारतीय सशस्त्र वन रक्षकले हानेको गोली लागेर एक नेपाली घाइते
दुई महिनामा साढे ७ अर्बको बिजुली निर्यात
यस वर्षको हिउँदमा जाडो कम, वर्षा बढी हुने अनुमान
यसवर्ष पनि लोकनृत्य झिझिया महोत्सव हुने
रौतहटबाट ४७ हजार नक्कली नोटसहित २ जना पक्राउ
अमेरिकाको क्यारोलिनामा आएको आँधीले २०० भन्दा बढीको मृत्यु, ठूलो मात्रामा जनधनको क्षति
भारी वर्षाको सम्भावना, यात्रामा सावधानी अपनाउन आग्रह
सामुदायिक परिवार कल्याण संघको २५ औ साधारण सभा सम्पन्न
ललितपुरको बाढीपहिरोमा परी मृत्यु हुनेको संख्या ४० पुग्यो, १० जना बेपत्ता
काठमाडौं उपत्यकामा बाढीबाट २१ जनाको मृत्यु, ६ बेपत्ता
प्रहरीको चाडपर्वमा सुरक्षा योजना : नाकामा ड्रोनमार्फत निगरानी
भदौ महिनामा उत्कृष्ट कार्य गर्ने प्रहरी ईन्सपेक्टर प्रधानको चौतर्फी प्रशंसा
जानकारी बिना सम्पर्क बिहिन २४ प्रहरीलाई स्पष्टीकरणसहित उपस्थित हुन निर्देशन
सुनको भाउ किन बढिरहेको छ ?
इजरायलले लेबनानमाथि गरेको आक्रमणमा एकैदिनमा ४९२ जनाको मृत्यु
नेबिसंघले गरेकोे अनुगमनको विरोध जनाउँदै प्रतिकार गर्ने चेतावनी
अल जजिराको कार्यालयमा इजरायली सेनाको छापा, कार्यालय बन्द गर्न आदेश
घरमा मृत भेटिए ससुरा, ज्वाईंले हत्या गरेको आशंका
पत्रकार महासंघको निर्वाचन अनिश्चितकालका लागि स्थगित
करिब एक हप्तामै साढे १२ सय कर्मचारीको सरुवा (सूचीसहित)
वाणिज्य बैंकहरूले असोज महिनाका लागि पनि निक्षेपको ब्याजदर थप घटाए
त्रिशूली नदी किनारमा खसेको भेटिएको ट्रकको दुर्घटना शंकास्पद
गाडी दुर्घटना हुँदा पुथा गाउँपालिका उपाध्यक्षको मृत्यु
प्रधानमन्त्री ओलीको आह्वानमा ओली, देउवा र प्रचण्ड बिच बालुवाटारमा बैठक जारी
वाइफाइको रिचार्ज सकिएको विषयमा विवाद हुँदा श्रीमतीको हत्या, २ छोरी घाइते
शक्तिशाली तुफानले भियतनाममा ६० जनाको मृत्यु, १५ लाख प्रभावित
जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकालाई अनुगमनको कागजात पेश गर्न उच्च अदालतको आदेश
सहकारी पीडितको आन्दोलन फिर्ता
सुन्दरीजलमा एक युवतीको हत्या, हत्या आरोपमा दुई जना पक्राउ
निर्मला पन्त हत्या प्रकरणमा सूक्ष्म अनुसन्धान गरिने गृहमन्त्रीको भनाई
बन्दै गरेको नयाँ घरमा पानी नहालेको भन्दै झगडा, झगडा पछि भेटियो दुई छोरकिो शव
उपमेयर सुनिता डंगोलले मेयर बालेन शाहको कार्यशैलीमाथि उठाए प्रश्न
त्रिभुवन विश्वविद्यालयका जनकपुर सहित ११ क्याम्पसमा रिक्त क्याम्पस प्रमुखका लागि आवेदन माग
नेपाल प्रहरीमा भदौ महिनामा मात्र ९० प्रहरी अधिकृत अवकाशमा जाने
लिखित परीक्षामा पास भएकालाई अन्तर्वार्तामा नबोलाएको भन्दै मधेश लोक सेवा आयोगविरुद्ध रिट
श्रीकेश तेल उत्पादक कम्पनीलाई २ लाख जरिवाना
विराटनगरको रथयात्राबाट १४३ जना पक्राउ
छत्रपति शिवाजीको प्रतिमा ढल्दा मोदीको आलोचना
राजमार्गमा गाडी रोकेर २२ जनाको हत्या
जनता समाजवादी पार्टी नेपालको पदाधिकारी र कार्यकारिणी समितिले पायो पूर्णता (सुची सहित)
भारतको बिहारमा नेपाली तीर्थयात्री सवार बस दुर्घटना, ३० भन्दा बढी घाइते
राष्ट्रिय परिचयपत्रलाई अनिवार्य नगर्न सर्वोच्चको आदेश
नेपाली सेनाको अधिकृत पदमा भर्ना खुल्ला
महोत्तरीमा नवविवाहिता युवतीको शंकास्पद मृत्यु, दाईजोको कारण हत्या गरेको आशंका
सर्वोच्च अदालतको आदेशपछि पाल्पामा पहिलो पटक समलिंगी विवाह दर्ता
टिकटकको प्रतिबन्ध हटाउने सरकारको तयारी
रुसमा शक्तिशाली भूकम्पपछि ज्वालामुखी विष्फोट, सुनामीको चेतावनी
वाणिज्य बैंकहरूले आगामी भदौ महिनाका लागि पनि निक्षेपको ब्याजदर घटाए
जम्बो मन्त्रीमण्डलको चर्को आलोचनापछि मुख्यमन्त्री सिंहले ८ राज्यमन्त्रीलाई गरे बर्खास्त
माछा खाँदा एकै परिवारका ३ बालबालिकाको मृत्यु
जनमतका मुख्यमन्त्री सिंहको शक्ति प्रदर्शन, निर्देशक मिश्रलाई कार्यालय छाड्न दबाब